نقدی بر توزیع یک داروی مخدر ترک اعتیاد در داروخانه ها

 

 

  به گزارش روابط عمومی سازمان تدارکات پزشکی به نقل از  ایرنا ، بوپرنورفین/ نالوکسان به عنوان یکی از داروهای موثر در حوزه درمان اعتیاد به دلیل داشتن بوپرنورفین از نظر بالینی دارویی با اثرات مخدری است که می تواند جایگزین مصرف ماده مخدر قبلی فرد به خصوص در فرد مصرف کننده تریاک باشد.
ارجحیت این دارو به فرم خالص بوپرنورفین این است که از آن جایی که این دارو واجد نالوکسان است، در صورتی که مورد سوءمصرف تزریقی قرار گیرد احساس بسیار ناراحت کننده ای در فرد مصرف کننده ایجاد می شود. این اثر، موجب می شود که این ترکیب دارویی قابلیت سوءاستفاده تزریقی محدودی داشته باشد و عموما مورد استفاده تزریقی قرار نگیرد.
کارشناسان معتقدند که مشکل اصلی این دارو از طرفی قیمت بیشتر آن است و از طرف دیگر عموما مناسب موارد مصرف شدید تریاک یا مصرف کنندگان هرویین نیست؛ یا حداقل در بسیاری از این افراد تحمل نمی شود. با این تفاسیر بوپرنورفین/ نالوکسان، این بار قرار است در داروخانه هایی خاص قابلیت توزیع یابد که در این خصوص برخی کارشناسان از جمله دکتر علی فرهودیان رییس مرکز تحقیقات سوء مصرف و وابستگی به مواد نقدهایی دارد.
فرهودیان روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: نخستین و مهم ترین نکته ای که این تصمیم را مورد نقد قرار می دهد لازمه توجه بیشتر به ذات بیماری اعتیاد است. اعتیاد یک بیماری شدید روانپزشکی است. خصوصیت منحصر به فرد اعتیاد در مقایسه با سایر بیماری های روانپزشکی این است که جنبه های اجتماعی و روانشناختی آن از اغلب سایر بیماری ها برجسته تر است، یا حداقل وابستگی بسیار بیشتری به مداخلات طولانی مدت روانشناختی، مشاوره ای، مددکاری، بازتوانی و لزوم درمان اختلالات همراه روانپزشکی دارد.
وی در ادامه چنین توضیح داد: در واقع قاعده اصلی درمان اعتیاد این است که بخش بسیار کوچکی از آن، درمان های دارویی است؛ در نتیجه با توجه به این که بوپرنورفین (بر عکس اکسی کدون) موارد مصرف زیادی برای درمان بیماری های دیگر به جز اعتیاد ندارد، ارایه شتابزده آن به داروخانه ها بدون تعریف روند تجویز و در نظر نگرفتن جایگاه مداخلات روانی اجتماعی، نه تنها علمی نیست که موجب آسیب به بیماران می شود.

** مدیریت نه چندان قوی برای داروی مخدر
وی در رابطه با بخشنامه اخیر سازمان غذا و دارو مبنی بر ارایه بوپرنورفین / نالوکسان در داروخانه ها ادامه داد: سیستم دارویی کشور با این بخشنامه در آینده با اتهام ترویج اعتیاد مواجه می شود و داروسازان را سپر بلای مشکل آینده اعتیاد کشور می کند؛ انگشت اتهامی که در زمان حاضر در مورد ترامادول و زولپیدم در کشور به غلط متوجه این همکاران شده است.
این روانپزشک و کارشناس اعتیاد ، انتقاد دیگری هم دارد و آن اینکه همواره به سیستم درمان اعتیاد کشور ما اشکالی وارد است و آن، گسترش بیش از حد تعداد مراکز درمان اعتیاد و دسترسی کنترل نشده به داروهای آگونیست (داروهای مخدر) است. البته واقعیت موضوع این است که دسترسی به داروهای مخدر بیشتر از این که کنترل نشده باشد به دلیل نظارت ناکافی از یک طرف و قوانین بیش از حد سفت و سخت از طرف دیگر غیر قابل مدیریت شده است.
فرهودیان اظهارداشت: کار به جایی رسیده است که بسیاری از عطاری های کشور داروهایی مانند متادون و بوپرنورفین (البته به صورت غیرقانونی) را با قیمت های بسیار بیشتر از مراکز درمانی ارایه می کنند و از آن جایی که مشکلات بوروکراتیک و سخت مراکز درمان را ندارند، اتفاقا مورد استقبال بیشتر بیماران واقع می شوند.
این روانپزشک، تاکید کرد که نیاز کشور ما مدیریت دقیق تر و معقول سیستم توزیع داروهای مخدر است. سیستمی که با داشتن بیش از 6 هزار مرکز تخصصی درمانی به اندازه کافی بزرگ است و قابلیت استفاده های متعدد برای درمان اعتیاد را دارد .
جلب همکاری بیشتر این مراکز و نظارت های بیشتر و البته منطقی ، بستر بهتری برای ارایه داروهای مورد نیاز بیماران را فراهم نموده است که به درستی مورد استفاده قرار نگرفته اند.
رییس مرکز تحقیقات سوء مصرف و وابستگی به مواد
در این ارتباط به مثالی اکتفا کرد و گفت: به جای تصمیم برای انتقال یک دارو به ساختاری دیگر ( ارایه در داروخانه ها به جای مراکز ترک اعتیاد) می توان با آموزش و نظارت بهتر بر مراکز درمان باعث بهره مندی بسیاری از متقاضیان ترک اعتیاد شد.
فرهودیان اظهارداشت: این افراد ، کسانی هستند که در زمان حاضر در این مراکز در حال مصرف داروهایی همچون متادون هستند و می توانند با عوارض کمتری از مصرف بوپرنورفین خالص یا ترکیب آن با نالوکسان بهره برند.
رییس مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد همچنین افزود: در کشوری که متادون با این گستردگی در دسترس است و به دلیل مجاورت با افغانستان دسترسی به مواد مخدر قابل مقایسه با کشورهای غربی نیست، کمتر انتظار می رود که فرد معتاد بخواهد از بوپرنورفین استفاده تزریقی نماید چون سنگین تر و ارزان تر از این دارو نیز در دسترس است وآمارها همچنین سوءاستفاده ای را نشان نمی دهند.
وی تاکید کرد: به همین دلیل اصرار به تجویز بیشتر این دارو و ارایه این دارو در داروخانه اگر هم منجر به افزایش مصرف آن گردد، احتمالا خریداران آن مخاطبان اصلی این دارو نخواهند بود، بلکه افرادی وارد چرخه مصرف این دارو خواهند شد که کاندیدا یا داوطلب استفاده از این دارو نیستند.
این کارشناس اعتیاد خاطرنشان کرد: این، شبیه به همان اتفاقی است که در مورد داروی ترامادول افتاده است و کنترل آن هنوز توسط سیستم مدیریت کشور ناموفق است.
فرهودیان یاد آور شد که ارایه گسترده دارویی مخدر تفاوت بسیار با داروهایی مانند مسکن ها یا آنتی بیوتیک ها دارد که واجد مصلحت های بیشتر پزشکی و همچنین در نظر گرفتن مصالح اجتماعی و حتی انتظامی است. در هر صورت در مورد این تصمیم و تصمیمات مشابه توصیه می شود تا مسوولان ذیربط به دور از شتابزدگی موضوعات را مورد بررسی کارشناسانه قرار دهند تا مجددا در آینده نزدیک با موج جدیدی از مشکلات بهداشتی و اجتماعی همراه نشویم.