بعد از وقوع سیل اخیر در چند استان کشور باز هم گمانه‌زنی‌ها و بحث‌های مختلف پیرامون احتمال بروز فاجعه در پایتخت بالا گرفته است؛ بحثی که هر از چندگاهی نقل محافل می‌شود و اگر بگوییم متاسفانه زود هم از یادها می‌رود، سخن به گزاف نگفته‌ایم.
به گزارش روابط عمومی سازمان تدارکات پزشکی به نقل از اداره کل روابط عمومی جمعیت هلال احمر، حال که تهران در صدر آمار بافت‌های فرسوده قرار دارد سوال این است که آیا تهران، شهری که به روایت کارشناسان آبستن حوادث طبیعی است و از همه واضح‌تر در محاصره گسل زلزله قرار دارد، برای مقابله با بلایای طبیعی آماده است؟ آیا زیرساخت‌های تهران و ساختمان‌های آن توان کافی برای مقاومت در برابر زلزله یا سیلی بزرگ را دارند؟ آیا نهادهای امدادی و درمانی آمادگی کافی برای امدادرسانی به مردم پایتخت را دارند؟ و ...
اینها سوالاتی است که با دکتر امیر محسن ضیایی، رییس جمعیت هلال احمر در میان گذاشتیم.
دکتر ضیایی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس سلامت خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره میزان آمادگی پایتخت برای مقابله با حوادثی مانند سیل و زلزله، گفت: میزان آمادگی پایتخت برای مقابله با سیل و زلزله بستگی به میزان شدت این حوادث دارد. ما هر روز در کشور شاهد زلزله هستیم اما بسیاری از آنها احساس نمی‌شوند.
معمولا زلزله‌های بالاتر از چهار ریشتر است که به صورت جدی به آنها نگاه می‌شود.
وی مناسب نبودن زیرساخت‌ها در پایتخت را امری کاملا روشن خواند و افزود: بسیاری از آمادگی ما به این بازمی‌گردد که چقدر توانستیم زیرساخت‌های خود را ارتقا دهیم. مهم‌ترین موضوع این است که چطور می‌توانیم پیشگیری کنیم و میزان ریسک و خطرات را کاهش دهیم.
عواملی که تهران را تهدید می‌کند
ضیایی تصریح کرد: تهران به عنوان یک کلان‌شهر با حجم زیادی از مشکلات زیرساختی مواجه است، بنابراین طبیعی و روشن است که فرض کنیم، این کلان‌شهر در برابر حوادث طبیعی بویژه زلزله آمادگی زیادی ندارد.
البته بسیاری از اقدامات لازم برای ارتقای زیر ساخت‌ها زمان‌بر است. برج‌هایی که در تهران ساخته شده و نشست‌هایی که در سطح زمین تهران داریم، شرایط زیرزمینی تهران، لوله‌های گاز و سایر تاسیسات زیرساختی که ممکن است غیراستاندارد باشند، جمعیت بسیار زیاد تهران و فشردگی آنها، عواملی است که پایتخت را تهدید و وضعیت امدادرسانی ما را در زمان حادثه با مشکل مواجه می‌کند.
رییس جمعیت هلال احمر با بیان اینکه البته از سویی اقدامات زیادی در این زمینه‌ها انجام شده است، افزود: بر این اساس سعی شده که تهران به محلاتی تقسیم‌بندی شود و آمادگی لازم برای برخورد با حوادث بر اساس محلات شکل گیرد، زیرا باید فرض کنیم که اگر در تهران اتفاق بزرگی رخ دهد، اولین بخش‌هایی که می‌توانند به سرعت کمک کنند، داخل محلات و حتی در خانه‌ها و خانواده‌ها هستند.
بنابراین سیستم باید به این شکل طراحی شود.
لزوم آموزش همگانی به مردم برای برخورد با سیل یا زلزله
وی با بیان اینکه در زمان بروز چنین حوادثی مردم بهتر از همه می‌توانند به خودشان کمک کنند، افزود: البته به شرط اینکه مردم آموزش‌های لازم را دیده باشند. بر این اساس یکی از تمرکزهای جمعیت هلال احمر روی آموزش همگانی مردم است تا در زمان وقوع چنین سوانح و حوادثی بتوانیم میزان تلفات را کاهش دهیم.
ضرورت مقاوم‌سازی ابنیه مراکز حساس
ضیایی با تاکید بر اینکه سایر دستگاه‌های مسئول نیز باید در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهند، ادامه داد: اولا از این به بعد اگر مجوزی داده می‌شود و شرایطی برای ساخت و سازهای جدید صورت می‌گیرد، باید حتما شرایط لازم در ساخت‌وساز آنها رعایت شود.
همچنین مقاوم‌سازی ابنیه و مراکزی که در زمان حوادث و بحران کار هدایت، حمایت، فرماندهی و درمان را بر عهده دارند در اولویت است. بالاخره بیمارستان‌های ما و مراکزی که باید به داد مردم برسند در درجه اول اهمیت قرار دارند.
گذشته‌ای که عبرت نشد!
وی اقدام بعدی را مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده دانست و گفت: همه اینها یک پروسه طولانی را می‌طلبد و باید به آن فکر کرد.
متاسفانه فرهنگ ما ایرانی‌ها این است که فکر می‌کنیم امروز گذشت و زمانی که اتفاقی می‌افتد همه پای کار می‌آیند و اقداماتی انجام می‌شود اما دوباره همه چیز تا حادثه بعدی به فراموشی سپرده می‌شود. این مسئله واقعا نباید فراموش شود و باید همیشه در دستور کار دستگاه‌های اجرایی باشد و اعتبار لازم برای آن گذاشته شود.
در عین حال باید امیدوار باشیم که حوادث بزرگی در شهری مثل تهران رخ ندهد تا بتوانیم زیر ساخت‌های خود را بهبود بخشیم.
رئیس جمعیت هلال احمر درباره بیشترین تهدیدها و خساراتی که می‌تواند تهران را در زمان بروز سیل و زلزله تهدید کند، گفت: در زمینه سیل باید گفت که اگر میزان بارندگی ما در مدتی کوتاه بسیار بالا باشد، مناطق شمالی تهران تهدید می‌شوند.
این اتفاق یک الی دو بار نیز رخ داده است.
مردم هشدارها را جدی بگیرند
ضیایی تاکید کرد: مهم این است که هشدارهای قبلی داده شود و دستگاه‌های پیش‌بینی کننده ما بتوانند زمان لازم برای این کار را حدس بزنند. در حال حاضر نقشه‌ها و اطلاعات جهانی برای این موضوعات بسیار کمک‌کننده است. مردم نیز باید این هشدارها و دستورها را جدی بگیرند و حتما خود را از مراکز خطر بویژه درباره سیل دور کنند.
تکمیل انبارهای امدادی در جمعیت هلال احمر
وی افزود: ما نیز به عنوان جمعیت هلال احمر در حال تقویت این هستیم که تجهیزات مورد نیاز خود را چه در تهران و چه در همه کشور تکمیل کنیم. در حال حاضر از نظر انبارهای امدادی وضعیت خوبی داریم و تمام انبارها را تکمیل کرده‌ایم. همچنین به سرعت در حال ارتقای تجهیزات خود هستیم تا حداقل از نظر تجهیزات دچار مشکل نباشیم.
نیروی انسانی ما نیز به اندازه کافی وجود دارد و اگر لازم باشد از نیروهای مناطق دیگر نیز استفاده می‌کنیم. همچنین مانورهایی برای آمادگی در سطح نیروهای هلال احمر به طور مرتب انجام می‌دهیم تا نیروهای خود را در حالت آمادگی نگه داریم.
نصب پیش‌نشانگر روی گسل‌های تهران
ضیایی با بیان اینکه درباره زلزله موضوع کمی متفاوت است، گفت: دلیل آن این است که هشدارهای زلزله خیلی علمی نبوده و نمی‌توانیم سریعا آن را اطلاع‌رسانی کنیم. در این زمینه نیز آموزش‌های شخصی مهم است تا افراد بدانند در زمان زلزله چه اقداماتی انجام دهند.
وی از نصب پیش نشانگرهایی روی گسل‌های تهران خبر داد و گفت: این پیش نشانگرها می‌توانند چند ثانیه قبل از زلزله موج ابتدایی آن را نشان دهند و یک فاصله چند ثانیه‌ای ایجاد کنند تا بتوان امکانات حیاتی مانند برق، آب، گاز و غیره را کنترل کرد. البته این کار هنوز در مرحله آزمایشی است، اما امیدواریم از مرحله آزمایشی به مرحله عملیاتی تبدیل شود و ما زمان کوتاهی را قبل از بروز زلزله در اختیار داشته باشیم.
کدام نقطه تهران از زلزله خسارت می‌بیند؟
ضیایی درباره خسارات ناشی از زلزله در پایتخت کشور، گفت: درباره اینکه کجای تهران صدمه می‌بیند باید گفت که هم در شمال تهران و هم در جنوب تهران گسل داریم و اینها مکان‌های آسیب پذیرتر هستند، اما با توجه به نوع سازه‌ها به نظر می‌آید که در صورت بروز زلزله، امکان تخریب در جنوب تهران بالاتر است.
رئیس جمعیت هلال احمر در این زمینه توصیه‌هایی را به مردم ارائه کرد و گفت: ما آیین نامه‌های خوبی برای ساخت و ساز خانه‌های مقاوم داریم، اما مساله این است که آنها را رعایت نمی‌کنیم و این موضوعی است که به آحاد مردم و تک تک آنها بازمی‌گردد. نه ما باید بپذیریم که در خانه‌های غیراستاندارد زندگی کنیم و نه کسانی که ناظر هستند باید بپذیرند که چنین ساختمانی تحویل مردم داده شود.
ضیایی با بیان اینکه این مسئله اصلا مسئله‌ای نیست که بتوان با آن شوخی کرد و باید آن را بسیار جدی گرفت تصریح کرد: در زلزله بم نشان داده شد که همه سازه‌های ما از محل اتصال جوش‌های آهن دچار اشکال بودند و صدمه خوردند. بنابراین با یک اختلال فنی که قابل پیشگیری بود، می‌شد جان بسیاری از افراد را نجات داد. در تهران و هر شهر دیگری نیز وضعیت به همین صورت است.
باید بدانیم که استانداردها برای حفظ جان مردم و امنیت آنها طراحی شده‌اند و باید آنها را جدی گرفت. بنابراین حداقل در ساخت و سازهای آینده و در مقاوم سازی مراکز حساس باید فعالیت کنیم.
وی در پاسخ به اینکه در حال حاضر میزان آمادگی جمعیت هلال احمر برای مقابله با بروز زلزله یا سیل در تهران چگونه است؟ گفت: جمعیت هلال احمر با حداکثر امکانات خود در خدمت مردم است.
اینکه این جمعیت در برابر وقوع حوادث آینده چقدر کارایی دارد، حرف دیگری است؛ چرا که این موضوع بستگی به این دارد که ما با چه نوع حادثه‌ای مواجه شویم.
ضیایی ادامه داد: می‌توانیم به مردم قول دهیم که در صورت بروز هر حادثه‌ای جمعیت هلال احمر با تمام امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی خود در صحنه خواهد بود و آنچه را که می‌تواند انجام می‌دهد، به طور کلی جمعیت هلال احمر برای حوادث و سوانح طبیعی کوچک و متوسط آمادگی کامل دارد، اما برای مقابله با حوادث بزرگ و خیلی بزرگ واقعا این امکانات و تجهیزات کافی نیست و طبیعی است که باید سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود. دولت و مجلس نیز باید توجه بیشتری داشته باشند تا بتوانیم پاسخگویی خود را در زمان بروز این حوادث افزایش دهیم.