فرارسیدن چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، فرصت مناسبی برای مرور دستاوردها و موفقیت‌های کشور در حوزه‌های مختلف است. تا دهه فجر با انتشار ۴۰ گزارش به صورت روزانه، مجموعه‌ای از این موفقیت‌ها و دستاوردها را در حوزه‌های کاری جمعیت هلال‌احمر به طور خلاصه مرور می‌کنیم؛ جزئیات تحولات و پیشرفت‌ها در داروسازی سها و داروخانه‌های هلال‌احمر چهارمین گزارش است.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی جمعیت هلال‌احمر، به گفته متولیان نظام سلامت کشور در حال حاضر ۹۵ درصد داروهای مورد نیاز، در داخل تولید می شود و امکان تولید ۵ درصد باقیمانده در کارخانجات داخلی وجود نداشته یا دسترسی به این مهم در کوتاه مدت و میان مدت مقدور نیست. هرچند شرایط ورود داروهای خاص و کمیاب به داخل کشور تا حد زیادی سهل و آسان شده، اما مسئولان و مدیران صنایع داروئی کشور درصدد هستند تا حد امکان نظام دارویی کشور را به فناوری تولید این نوع داروها را که اتفاقاً متقاضیان زیادی داشته و ارزش افزوده بسیار بالایی دارد، مجهز کنند. خوشبختانه امروز کیفیت داروهای تولید داخل در بسیاری از موارد با استانداردهای جهانی مطابقت دارد.
تلاش برای خودکفایی در عرصه تولید دارو
سازمان تدارکات پزشکی هلال احمر که مسئولیت خطیر تأمین داروهای مور نیاز جامعه و توزیع سالم و به موقع اقلام دارویی و به ویژه داروهای حیاتی را به عهده دارد، در دو دهه گذشته پای به میدان تولید انواع دارو و تجهیزات پزشکی گذاشته و همپای صنایع بزرگ داروئی، تلاش دارد که برای خودکفایی ایران اسلامی در عرصه تولید دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین داروهای خاص و مورد نظر وزارت بهداشت، گام‌های اساسی، بردارد.
برنامه‌ریزی برای تولید داروهای ضد سرطان و هورمونی و همچنین تولید واکسن‌های انسانی در شرکت داروئی «سها» و تولید استاندارد داروهای طب سنتی و ایجاد بستری مناسب برای کاربردی کردن تحقیقات، ترویج فرهنگ مصرف گیاهان دارویی، ارائه خدمات مطلوب درمانی به شهروندان و همچنین تلاش برای تحول بخشیدن به نظام توزیع دارو با هدف تأمین رفاه حال هموطنان در سطح داروخانه‌های هلال‌احمر، برنامه‌های میان مدت و بلند مدتی هستند که در ذهن دست اندرکاران پرتلاش مجموعه سازمان تدارکات پزشکی هلال‌احمر نقش بسته و امروز با مساعدت مسئولان جمعیت هلال‌احمر و همت مدیران این سازمان بخش عمده‌ای از این طرح‌ها عملیاتی شده و آنچه می‌ماند قطعاً در آینده‌ای نزدیک محقق خواهد شد.
راه‌اندازی نخستین داروخانه سیار هلال‌احمر؛ ۹۶ سال قبل
پس از تأسیس جمعیت هلال‌احمر در فروردین ۱۳۰۱، به منظور تکریم انسان ها و کوشش برای برقراری دوستی و تفاهم متقابل و صلح پایدار میان ملتها، تلاش برای تسکین آلام بشری و همچنین حمایت از زندگی و سلامت افراد جامعه بدون در نظر گرفتن هیچ تبعیض و سه سال پس از به رسمیت شناختن جمعیت از سوی فدراسیون جهانی صلیب سرخ، نخستین داروخانه به صورت سیار راه اندازی شد و در پی آن این سازمان خیریه و امدادرسان به عنوان یک جمعیت عام‌المنفعه امدادی به تبیین برنامه‌های خود در عرصه‌های خدمت‌رسانی همت گماشت.
همزمان با این فعالیت ها، همدلی و اعتماد مردم نسبت به مجموعه و مراکز درمانی جمعیت، مسیر تازه‌ای در برابر سنّت حسنه وقف گشود و املاک موقوفه بسیاری از سراسر کشور برای احداث بیمارستان و مراکز درمانی اختصاص یافت. وقف املاک بی شمار توسط افراد خیّر در سال های ۱۳۰۸ تا ۱۳۳۴ جمعیت را بر آن داشت تا به چاره‌اندیشی برای حل مشکل دارویی این مراکز بپردازد، از این رو اندیشه تأسیس بخش دارویی جمعیت جوانه زد.
آغاز فعالیت بخش دارویی جمعیت در سال ۱۳۳۴
در سال ۱۳۳۴ بخش دارویی جمعیت با ترکیب هیأت مدیره‌ای مستقل در محل خیابان هلال‌احمر (فعلی) راه‌اندازی شد و وظیفه تأمین داروی مورد نیاز بیمارستان‌های جمعیت را برعهده گرفت. این بخش با کوشش ثمربخش به رفع کامل نیاز دارویی بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های جمعیت پرداخت، اما مجموعه نیازمندی‌های بخش درمانی جمعیت به حوزه ملزومات دارویی محدود نبوده و اداره بیش از ۲۰۰ بیمارستان و ۱۸ هزار تخت بیمارستانی همتی بیشتر را می‌طلبید.
بخش دارویی جمعیت، ارتباط نزدیکی با صلیب سرخ داشت و وظیفه اش جمع‌آوری فهرست اقلام دارویی و تجهیزات مورد نیاز مراکز شهرستان‌ها و تأمین نیازها بر اساس اعتبار اختصاص یافته از سوی جمعیت بود. این بخش با چنین رویکردی تهیه و تدارک تجهیزات پزشکی را نیز در حوزه وظایف خود گنجانده و با این گسترش عملکرد، سیستم تأمین دارو و تجهیزات پزشکی از طریق فدراسیون، متشکل‌تر شد و این موضوع بیمارستان‌های تحت پوشش جمعیت هلال احمر را به مراکز ارائه خدمات درمانی مبدل ساخت.
در تیرماه ۱۳۵۵ بخش دارویی جمعیت با توجه به گستره فعالیت ها و توسعه کمی و کیفی آن به سازمان تدارکات درمانی تغییر نام یافت. این سازمان با اندیشه خرید کارخانه داروسازی هوخست (آلمان) و افزودن بر توان اجرایی سازمان تدارکات درمانی، ساخت انبارهای دارویی در املاک موقوفه جمعیت مستقر در تهرانپارس را با همکاری بخش طرح های عمرانی جمعیت در دستور کار قرار داد.
در همین ایام برچیده شدن شرکت‌های چند ملیتی، کمبود عمومی دارو در سطح کشور، بروز جنگ تحمیلی و دفاع مقدس، کشور را با مشکلات جدی‌تری روبه‌رو کرد. این کمبودها و مشکلات مربوط به دارو و امکانات اولیه درمانی در جبهه‌های جنگ بار دیگر جمعیت هلال احمر را متوجه اهداف اولیه خود کرد.
پیروزی انقلاب و جنگ تحمیلی
پس از پیروزی انقلاب شکوهمند جمهوری اسلامی ایران، در شرایطی که جنگ تحمیلی، مشکلات فزاینده‌ای را ایجاد و کشور را با کمبودهای متعددی از جمله بحث دارو مواجه کرده بود؛ مرکز فوریت‌های دارویی در درون ساختار جمعیت هلال‌احمر شکل گرفت؛ چرا که جمعیت هلال احمر به واسطه اعتبار بین‌المللی خود می‌توانست داروهای مورد نیاز را در شرایطی که کشور با معضل کمبود شدید دارو مواجه بود، از دیگر کشورها تأمین کند. این مرکز در دوران دفاع مقدس خدمات شایان توجهی را به مراکز دارویی و درمانی ارائه کرد که نمونه‌های عینی این خدمات تا همین اواخر در بیمارستان های صحرایی مشهود بود.
دوران سازندگی و مأموریت های جدید
با پایان یافتن جنگ تحمیلی، مأموریت های جدیدی برای سازمان تدارکات درمانی تعریف شد که مهمترین آنها تأمین داروهای مورد نیاز کشور بود. در سال ۱۳۷۲ هیأت اجرایی جمعیت هلال احمر بر تشکیل سازمان تدارکات پزشکی تأکید کرد و بر اساس اساسنامه مصوب، این سازمان عهده دار تهیه، تولید و توزیع اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی شد. در این زمان سازمان تدارکات پزشکی هلال احمر که در بحث تأمین دارو و تجهیزات پزشکی مسئولیت‌های خطیری را عهده‌دار شد و علاوه بر انجام این مهم، گام بلند دیگری را در مسیر خودکفایی، یعنی تلاش برای ورود به عرصه تولید انواع دارو و تجهیزات پزشکی آغاز کرد و علاوه بر آن داروخانه مرکزی هلال احمر به عنوان یکی از مراکز مهم توزیع دارو و همچنین داروهای خاص مورد توجه آحاد مردم قرار گرفت.
این سازمان با توجه به کمبود سرنگ و سایر لوازم و تجهیزات پزشکی یکبار مصرف، با حمایت و مساعدت جمعیت هلال‌احمر و مسئولان کشوری احداث و راه‌اندازی یکی از مدرن ترین مجتمع های صنعتی (کارخانه سرنگ هلال ایران) با ظرفیت رسمی ۳۰۰ میلیون عدد انواع سرنگ در سال را با هدف قطع وابستگی و بی‌نیازی کشور از واردات این وسیله پزشکی حیاتی، در دستور کار قرار داد. مسئولان این سازمان همچنین عزم خود را جزم کردند تا به عنوان بازوی توانمند جمعیت هلال احمر و همسو با سیاست های دولت در امر خودکفایی، گام های بلندتری را در زمینه تولید اقلام دارویی بردارند. به همین منظور در کنار تأمین اقلام دارویی کشور از خارج، در سال ۱۳۷۳ اقدام به خرید مجتمع داروئی، بهداشتی و آرایشی شهید فقیهی کرد و پس از بازسازی کامل، این کارخانه را در مسیر تولید انواع داروهای مورد نیاز جامعه قرار داد. این واحد تولیدی هم اکنون همراه کارخانه داروسازی تخصصی سایت چهارباغ به مجموعه ای بزرگ در قالب شرکت داروسازی سها تبدیل شده است که خدمات شایان توجهی را به صنعت داروسازی کشور ارائه کرده و از افتخارات مجموعه جمعیت هلال احمر و سازمان تدارکات پزشکی به شمار می آید.
با توجه به تجارب مفید و توانمندی‌های بالقوه همسو با اهداف جمعیت هلال احمر، اواخر سال ۱۳۷۸ زمان ورود سازمان تدارکات پزشکی هلال احمر به عرصه ارائه خدمات درمانی است. مجتمع دارویی – درمانی هلال ایران که به مجتمع تهرانپارس معروف است، به تدریج با بهترین امکانات درمانی آغاز به کار و خدمات پیشرفته چشم‌پزشکی و دیالیزی را به شهروندان ارائه کرد. ورود به عرصه تولید و فرآوری گیاهان دارویی با جدیدترین فناوری‌های روز دنیا و به‌کارگیری ماشین آلات مدرن از دیگر اقدامات قابل توجه مدیرت سازمان به شمار می‌آید. در این واحد تولیدی که در سال ۸۱ در منطقه صنعتی سلمانشهر مازندران آغاز به کار کرد، انواع عصاره‌های گیاهی مطابق با استاندارهای بین المللی تولید می‌شود.
نهادی معتبر برای اجرای سیاست‌های دولت در بخش سلامت
این سازمان همگام با برنامه‌های توسعه‌ای دولت و همسو با اهداف مقدس نظام و جمعیت هلال‌احمر به یکی از سازمان های مورد اعتماد وزارت بهداشت تبدیل شده و همواره در مقاطع مختلف و به ویژه ایام بحرانی، حامی دولت و نظام برای پایان بخشیدن به دغدغه های دارویی است. تأمین و توزیع به موقع داروهای مورد نیاز مردم با بهترین کیفیت و توزیع سالم داروهای یارانه‌ای و همچنین تدوین برنامه‌های امیدبخش برای حضوری قدرتمند در عرصه تولید و صادرات دارو و از سویی حضور فعال در مواقع بحرانی نظیر بروز حوادث طبیعی و بحران های بین المللی و ارسال محموله های دارویی همسو با سیاست‌های جمعیت هلال‌احمر، سازمان تدارکات پزشکی را به یکی از سازمان های معتبر برای اجرای سیاست های دولت در بخش سلامت و بهداشت تبدیل کرده است، به گونه ای که مسئولان ارشد جمعیت هلال احمر و وزارت بهداشت و دیگر مسئولان نظام همواره در اظهارات خود، سازمان تدارکات پزشکی هلال احمر را حامی مطمئن سیاست ها و برنامه های توسعه ای دولت در عرصه بهداشت و سلامت معرفی می‌کنند. از دیگر اقدامات ارزشمند سازمان تدارکات پزشکی هلال احمر می توان به افتتاح فاز نخست کارخانه داروسازی سها (چهارباغ کرج) به عنوان بزرگترین کارخانه داروسازی خاورمیانه اشاره کرد که با افتتاح فازهای دوم و سوم این طرح، سازمان تدارکات پزشکی به مجموعه ای بی رقیب و به بزرگترین تولید کننده داروهای حیاتی تبدیل خواهد شد. در وصف توانمندی های این کارخانه بزرگ همین بس که وزیر بهداشت وقت در مراسم افتتاح فاز نخست آن تأکید کرد که این مرکز قابلیت آن را دارد که به پایگاه صادراتی ایران در زمینه انواع داروهای حیاتی و مهم تبدیل شود.
«سها» ستاره‌ای بی بدیل در صنعت داروسازی
همچنین سازمان تدارکات پزشکی هلال‌احمر همسو با رسالت خود و با هدف تسهیل در تعاملات بین‌المللی و گسترش ارتباطات با شرکت‌های معتبر خارجی و انتقال فناوری‌های روز دنیا به داخل کشور برای بومی‌کردن تولید داروهای تخصصی و تأمین داروهای خاص در مواقع ضروری و فوریت‌ها مبادرت به خرید سهام شرکت رشد آلمان و ایجاد شرکت بازرگانی و دراگ استور سها کیش کرده است. به هر روی «سها» ستاره‌ای بی بدیل در آسمان صنعت داروسازی است و تلاش دارد که با تمام قدرت در خدمت اهداف مقدس نظام و جمعیت هلال احمر و حامی راستین دولت خدمتگزار و معتمد وزارت بهداشت برای تحقق اهداف و برنامه های سازندگی و خودکفایی ایران اسلامی در عرصه بهداشت باشد و سرانجام اینکه این مجموعه عزم خود را جزم کرده تا این حرکت بزرگ با موفقیت تداوم یافته و به نتیجه ای مطلوب برسد.
داروخانه های تحت پوشش این سازمان به واسطه عملکرد و اعتبار ملی خود و نیز تلاش برای تحقق اهداف مقدس نظام جمهوری اسلامی ایران و جمعیت هلال احمر، اعتماد جامعه را به خود جلب کرد است، به نحوی که در مقاطع زمانی حساس از جمله ایام بحران های ناشی از جنگ، سوانح طبیعی و بیماری های واگیر، نقطه امید نیازمندان برای تأمین داروهای مورد نیاز به شمار می رود.
در حال حاضر داروخانه‌های مرکزی هلال‌احمر، تک‌نسخه‌ای و داروخانه مرکزی شماره ۲ مستقر در تهرانپارس و جزیره کیش، روزانه پذیرای صدها تن از شهروندان است و مدیریت مجموعه تلاش دارد که مناسب ترین خدمات را برای رفاه حال مردم ارائه کند.
نقش انکارناپذیر داروخانه‌های هلال‌احمر در نظام توزیع دارو
داروخانه مرکزی هلال‌احمر به عنوان نخستین داروخانه مکانیزه در کشور با همکاری کارکنان و داروسازان مجرب در بخش توزیع و فروش داروهای عادی و تخصصی و داروهای پرونده‌ای از قبیل داروهای بیماران پیوندی، دیالیز، سرطانی و بیماران M.S و داروهای تک‌نسخه‌ای که اکثرا تحت پوشش بیمه‌های جاری کشور است خدماتی را به بیماران و مراجعین ارائه می‌کند. این داروخانه به دلیل ویژگی‌هایی از جمله وجود نیروهای مجرب و متعهد، کنترل و نظارت دقیق و همچنین تأمین و توزیع به موقع داروهای مورد نیاز مردم و از سویی به واسطه توزیع داروهای ویژه، با کیفیت، متفاوت و بعضاً کمیاب و همچنین داروهای پرونده‌ای از نقش و اهمیت انکارناپذیری در نظام توزیع دارو برخوردار است. به‌کارگیری سیستم مکانیزه، اجرای سیستم ارائه داروهای خاص با استفاده از کارت هوشمند الکترونیکی، دایر کردن شعبه‌ای از بانک سپه در داخل داروخانه، نصب دستگاه خودپرداز ATM، بهره‌مندی از نیروی انسانی متخصص و دلسوز، پاسخگویی و تکریم مراجعه کنندگان، استقرار نمایندگان سازمان‌های بیمه‌گر شامل بیمه‌های تأمین اجتماعی، بیمه سلامت، خدمات درمانی و نیروهای مسلح در داروخانه با هدف رفع مشکلات احتمالی مراجعه کنندگان و نیز ایجاد امکانات رفاهی، ضمن کمک به کاهش محسوس مدت زمان انتظار برای دریافت دارو به رغم حجم بالای مراجعات از جمله شاخصه‌های مطلوب این داروخانه است.
سامانه اطلاع‌رسانی دارویی با شماره (۴۱۶۵۱- ۰۲۱) هم به منظور ارائه آخرین اطلاعات دارویی و پاسخگویی به کادر پزشکی و عموم مردم در داروخانه مرکزی مستقر است. آنچه مسلم است سازمان تدارکات پزشکی هلال‌احمر ارائه خدمات شایسته داروئی به هموطنان را در دستور کار خود قرار داده و طرح های مهم و راه گشایی را برای این مهم در دست اقدام دارد که تحقق آنها مستلزم مساعدت دستگاه های ذیصلاح و همت و تلاش مدیران و متخصصان امر دارو و همراهی و همکاری مردم است. بدین منظور طرح تحول در داروخانه‌های هلال احمر در سطح کشور و ایجاد مدیریت واحد در این داروخانه ها با محوریت سازمان همسو با وحدت رویه در اجرای سیاست های جمعیت هلال احمر در این بخش و دسترسی هرچه بهتر مردم به داروهای مورد نیاز در دستور کار قرار گرفته و امید می رود که با مکانیزه شدن فعالیت های داروخانه های مربوطه در سراسر کشور مردم عزیز ایران با شرایطی ویژه و به سهولت داروهای مورد نیاز را در اسرع وقت تهیه کند.
سازمان تدارکات پزشکی هلال احمر اعتقاد راسخی برای احترام به مردم و تأمین رفاه حال آنان داشته و مصمم است که به موازات حضور مؤثر در عرصه‌های بین المللی به واسطه فعالیت دفاتر این سازمان در خارج از کشور و تولید داروهای اساسی در واحدهای تحت پوشش با هدف کمک به دولت در امر خودکفایی صنعت دارو، جایگاه شایسته خود را در نظام جمهوری اسلامی ایران و عرصه دارو و بهداشت تثبیت و شعار سها؛ “سلامت همه ایرانیان ” را در عمل محقق کند.