برای محافظت و ارتقاء سلامت "قلب" چه کنیم؟

به گزارش روابط عمومی سازمان تدارکات پزشکی به نقل از خبرگزاری تسنیم:

بیماریهای قلبی ـ عروقی به گروهی از اختلالات قلب و رگهای خونی گفته می‌شود که شامل:

 

ـ بیماری عروق کرونر قلب که عروق تغذیه‌کننده ماهیچه قلب هستند

 

ـ بیماری عروق مغزی که بیماری عروق تغذیه‌کننده مغز هستند

 

ـ بیماری شریانی محیطی که بیماری عروق تغذیه‌کننده بازوها و ساق پا هستند

 

ـ بیماری روماتیسمی قلب که صدمه به عضله قلب و دریچه‌های قلب که توسط باکتری استرپتوکوک ایجاد می‌شود

 

ـ بیماری مادرزادی قلبی که ناهنجاری‌های ساختار قلبی مادرزادی مثل بیماری دریچه میترال قلب

 

ـ ترومبوز وریدهای عمقی و آمبولی ریوی، لخته شدن خون در وریدهای پا که می‌تواند از جای خود حرکت کند و به سمت قلب و ریه‌ها حرکت کند

 

ـ حملات قلبی و سکته مغزی معمولا حوادث حاد و عمدتا به وسیله انسداد عروقی است که خون را به مغز یا قلب می‌رسانند؛ شایع‌ترین علت آن به دلیل رسوب چربی و کلسترول در دیواره داخلی سرخرگ‌های خونی تغذیه‌کننده قلب و مغز است و این رسوبات که پلاک نامیده می‌شود ممکن است که کنده شده ایجاد لخته کند و با عث انسداد رگ و در نهایت سکته شود.

 

بیماری عروق تغذیه‌کننده ماهیچه قلب است؛ این عروق کار تامین اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز عضلات قلب را فراهم می‌کند؛ علل این اختلال تجمع کلسترول در داخل عروق کرونر است که سبب تنگی یا انسداد این عروق می‌شود.

 

ـ مرگ ناگهانی و بدون هیچگونه علائم هشدار‌دهنده

 

ـ درد فشاری قفسه سینه به مدت بیش از چند دقیقه

 

ـ درد با انتشار به گردن، شانه، بازو و فک

 

ـ سرگیجه، تعریق، تهوع، تنگی نفس، تپش قلب

 

ـ معمولا در طی فعالیت‌های بدنی رخ می‌دهد

انسداد یکی از سرخرگ‌های کرونری به‌دلیل انقباص یا ایجاد لخته خون که سبب کاهش ناگهانی خون‌رسانی به قلب می‌شود و یک اورژانس پزشکی است؛ یک سکته قلبی (حمله قلبی) زمانی رخ می‌دهد که یک قسمت از عضله قلب به علت نرسیدن اکسیژن کافی به آن محل دچار صدمه دائمی یا مرگ شود.

 

علت این امر می‌تواند استرس شدید، خستگی زیاد، فعالیت بدنی شدید یا سایر عوامل ناشناخته باشد؛ با این حال بیشتر انفارکتوس میوکارد در زمانی که بیمار در حالت استراحت یا داشتن فعالیت‌های سبک است اتفاق می‌افتد.

 

نشانه سکته قلبی شامل درد قفسه سینه مداوم که با استراحت یا قرص‌های نیتروگلیسیرین تسکین نمی‌یابد؛ ماهیت درد در افراد متفاوت است اما عموما به‌صورت انقباص شدید یا فشردگی یا درد حاصل از فشاردر قفسه سینه، با انتشار به شانه‌ها، بازوها، گردن، فک و پشت رخ می‌دهد؛ تشخیص قطعی با معاینه، شرح حال بیمار، نوار قلب (ECG) و آزمایش خون است.

 

این بیماری که دو شکل تنگی و نارسایی دریچه میترال دارد، می‌تواند مادزادی باشد یا فرد در طی زندگی به آن دچار شوند مثلا در پی ابتلاء به بیماری روماتیسمی قلب و یا بیماری عروق کرونر به آن مبتلا شود؛ در این بیماری نه تنها قلب به علت نارسایی دچار افزایش حجم می‌شود بلکه ریه نیز متورم می‌شود؛ از نشانه‌های این بیماری، تنگی نفس، خستگی، تورم مچ پا و ضربان نامنظم قلب است لذا صداهای غیرطبیعی قلب یا سوفل قلبی است.

 

برای محافظت و ارتقاء سلامت قلب چه کنیم؟

 

سبک زندگی سالم

 

با وجود پیشرفت‌های عمده در پزشکی و دارودرمانی، سبک زندگی سالم بهترین روش پیشگیری از بیماری‌های قلبی و محافظت و ارتقای سلامت قلب است؛ سبک یا شیوه زندگی به راه و روش زندگی افراد، خانواده‌ها، جوامع و نحوه برخورد آنها با محیط فیزیکی، روانی، اجتماعی و اقتصادی گفته می‌شود؛ شیوه زندگی سالم شامل تغذیه سالم، ورزش روزانه و خواب کافی و مدیریت استرس است.

 

قبلا گفته شد شیوه زندگی کم‌تحرک (غیر فعال) یکی از عوامل خطر بالا برای بیماری قلبی است اما خوشبختانه عامل خطری است که قابلیت اصلاح دارد؛ در واقع تحرک بدنی به عنوان هر فعالیت بدنی که توسط عضلات اسکلتی ایجاد شده و نیاز به مصرف انرژی دارد تعریف می‌شود؛ این فعالیت‌ها شامل ورزش و فعالیت‌های دیگری نظیر بازی کردن، کار کردن، انجام امور خانه و فعالیتهای تفریحی که بدن را به حرکت وا می‌دارد نیز می‌شود؛ تحرک بدنی کافی و منظم فواید زیادی دارد از جمله آنها:

 

ـ پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی

 

ـ تقویت قلب و سیستم قلبی عروقی

 

ـ بهبود گردش خون

 

ـ بهبود علائم نارسایی دربرخی افراد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب

 

ـ افزایش سطح انرژی بنابراین شما می‌توانید فعالیت‌های بیشتری را بدون احساس خستگی و تنگی نفس انجام دهید

 

ـ افزایش استقامت

 

ـ فشار خون پایین‌تر

 

ـ بهبود تون عضلانی

 

ـ بهبود تعادل و انعطاف‌پذیری مفاصل

 

ـ تقویت استخوان‌ها

 

ـ کمک به کاهش چربی بدن و رسیدن به وزن مناسب

 

ـ کمک به کاهش استرس، تنش، اضطراب و افسردگی

 

ـ تقویت اعتماد به‌نفس

 

ـ بهبود خواب

 

ـ احساس آرامش

 

بهبود رژیم غذایی، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را از بسیاری جهات کاهش می‌دهد مثلا باعث پایین آوردن کلسترول بالا، فشار خون، قند خون و سطح انسولین همچنین جلوگیری از چاقی و در نهایت بهبود عملکرد قلب می شود.

 

دولت استرالیا، 6 قانون طلایی برای غذا خوردن سالم را به مردم پیشنهاد می‌دهد که شامل توصیه‌های زیر است:

 

- خوردن میوه و سبزیجات (حداقل دو وعده میوه و پنج وعده سبزیجات در هر روز).

 

- به اندازه خوردن

 

- مصرف غذاهای کمتر فرآوری شده مانند انواع کنسروها

 

- خوردن وعده های غذایی منظم و خوردن یک صبحانه سالم (به عنوان مثال نان و پنیر گردو )

 

- محدود کردن مصرف الکل.

 

- محدود کردن مصرف مواد غذایی از که برای بدن ضروری و مغذی نیستند این مواد حاوی مقادیر زیادی چربی، شکر و نمک هستند مانند شکلات، بیسکویت، کیک، شیرینی، نوشابه های گازدار، چیپس، کیکها، انواع سوسیس و کالباس و ...... این غذاها را گاهی اوقات و در مقادیر کم می‌توان مصرف کرد.

 

مصرف چربی‌های غیر اشباع با پیوند دوگانه که در روغن مایع و روغن ماهی، مغزهایی چون گردو یافت می شود زمانی که به میزان متوسط در غذا استفاده شود و جایگزین چربی اشباع شود سبب کاهش کلسترول می شود. چربی های غیر اشباعی که در زیتون، بادام زمینی، و تخم آفتابگردان یافت می‌شود نیز به کاهش کلسترول کمک می کنند همچنین با کاهش مصرف غذاهای حاوی کلسترول و چربی اشباع می‌توان به تعدیل کلسترول کمک کرد.

 

این غذاها شامل گوشت کره روغن‌های جامد ( روغن نباتی و حیوانی جامد ) پنیر محصولات لبنی با چربی طیبعی، گوشت امعا و احشاء حیوانات (دل جگر کله و پاچه ) مرغ هستند و بهتر است بجای آن از غذاهای سرشار از فیبر و حاوی کلسترول کم مانند انواع سبزیجات میوه جات غلات سبوس دار و انواع غلات مانند نخود لوبیا محصولات لبنی کم چرب و یا بدون چربی گوشت قرمز بدون چربی مرغ بدون پوست ماهی چرب و انواع آجیل در مقادیر کم استفاده کنید. لازم به ذکر است که علاوه بر تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و در صورت نیاز کاهش وزن نیز به کاهش کلسترول کمک می کند.

 

امروزه زندگی بدون استرس غیر ممکن است لذا شناسایی عوامل استرس زا در زندگی و اجتناب از دغدغه و ناراحتی در صورت امکان و نهایتا مدیریت استرس ضامن ارتقای سلامت روان و لذا سلامت جسم و قلب فرد است. چه ریشه برخی از استرس ها شرایط نامطلوب اجتماعی محیط زندگی و کار است. مسئولین و تصمیم گیران باید با تغییر محیط اجتماعی به ارتقای سلامت افراد کمک نمایند. اما افراد نیز می توانند اقداماتی برای کمک به خود انجام دهند. افراد می توانند به ایده های زیر بیندیشند و در زندگی خود آن را به کار ببرند:

 

- تشخیص عوامل استرس‌زا؛ چه عواملی در شما ایجاد استرس می‌کند.

 

- داشتن نگرش مثبت و اعتماد به نفس یک نگرش مثبت به معنای آن است که به خودتان بگوئید چیزی که می توانید انجام دهید وجود دارد.

 

- داشتن اهداف واقع گرایانه و قابل انعطاف.

 

- سعی کنید که در لحظه به راه حل های ممکن فکر کنید. قابل قبول ترین و عملی ترین راه ممکن را انتخاب کنید.

 

در مورد نتیجه فکر کنید: از خود بپرسید، بدترین چیزی که ممکن است اتفاق بیافتد چیست؟ و بالاخره به خود بگویید که شما می توانید چیزی از هر موقعیت یاد بگیرند.

 

چند مثال:

 

- اگر ازدحام و ترافیک باعث استرس در شما می‌شود، سعی کنید با در نظر گرفتن مسیرهای مختلف و استفاده از وسائط نقلیه گوناگون اعم از قطار یا اتوبوس، یا ماشین زمان خود را مدیریت کنید.

 

- یاد بگیرید وقت خود را به طور موثر مدیریت کنید و برنامه‌ای واقع بینانه و قابل انعطاف با توجه به زمان خود داشته باشید.

 

- تمرکز بر روی هر وظیفه در زمان انجام آن کار.

 

- اگر شما احساس کردید که قادر به مقابله با عوامل استرس زا نیستید از دیگران کمک بگیرید.

 

هرچند بیماری‌های قلبی ـ عروقی در مقابل هزاران بیماری متفاوت دیگر، به تنهایی عامل نزدیک به نیمی از مرگها است اما شیوه‌های پیشگیری از این بیماری‌ها، ساده و آسان است؛ بیماری‌های قلبی و سکته مغزی از طریق اتخاذ سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و پرهیز از دود سیگار و نیز مدیریت استرس قابل پیشگیری است.